Kültür ve Turizm
|
A) TARİHİ YAPILAR
Temiz çok eski bir tarihe sahip olup bugün birçok kalıntılara rastlanmakta birlikte, çoğu silinip kaybolmuştur.
ilçe merkezinin güneyinde bulunur. 1293 (1877) 1. Dünya Savaşında Rusların, yine 1. Dünya Savaşında Ermenilerin ellerine geçmiş olup büyük ölçüde hasar görmüştür. Günümüze kadarda korunmadığı için tahrip edile edile çok az bir kalıntısı kalabilmiştir. Çevresinde oturanlar taşlarını söküp ev yapmışlardır. Evliya Çelebi'ye göre Diyadin Kalesi Azerbaycan Hükümdar Ziyaeddin Sultan (Akkoyun. Hükümdarı Uzun Hasan’ın oğlu) tarafından yapılmıştır. Aslında kalenin yapılış tarzı kalenin malzeme ve işçiliği yönünden Urartu eserlerine çok benzemektedir. Bir sınır kalesi olan Diyadin Kalesini Ziyaeddin yeniden onartmış, eklemeler yapmış, mevcut kale içerisinde kendisine ir barınak ve hatta saray yaptırmıştır. Seyyah Evliya Çelebi burayı gezdiği yıllarda, Diyadin Kalesinin; Bir cami, altı yüz (600) toprak örtülü evi, bir hanı, bir hamamı, kırk elli dükkânı varmış. Fakat günümüzde o zamandan bugüne kalenin az bir kalıntısından başka bir şey kalmamıştır. Diyadin kalesinin Arsaklılar ve Akkoyunlulardan ayrı Karakoyunlular ve Osmanlılarda tamir etmişlerdir.
Diyadin ilçesinden 15 km. uzaklıkta olan Meya Köyünün 400 metre kuzeybatısında yer ala yüksek ve sıra kayalıklar içerisindedir. Sıra kayalık ila alt zemin arasında 100 ile 200 metrelik çakılı ve çıkılması güç bir yamaç vardır. Bu yamacın üst ucundaki dik, yüksek ve sıra kayalara oyulma sayısız ve değişik yapıda odalar, barınma yerleri, mezarlar, tapınaklar, ibadethaneler, mağaralar ve saklanma yerleri vardır. Eski çağlarda burası dış baskın, işgal ve saldırılara savunmaya elverişli bir şekilde yapılmıştır. Mezar ve evlerin bulunduğu yerlerde toprak yapısı ve kayalar oldukça yumuşaktır. Oyulması e işlenmesi çok kolaydır. Aşağı durak yerinde önceleri çeşitli hayvan heykellerine, mitolojik yapılara ve süslen eserlerine rastlanmasına rağmen şimdi onlardan pek az eser kalmıştır. Büyük bir kaya parçası oyulmuş mihtap, haç işlenmiş taşlar, Müslüman ve Yezidi mezarları, Hz. Ali’nin atının ayak izler olduğu söylenen taşlar geriye kalan kalıntılardır. Maya Kalıntılarının az ilerisindeki sahabe mezarlığı tarihi izler taşır. Kırmızı Şehit (Şehid i Sor) Siyah Şehit (Şehid i Reş ) Beyaz Şehit ( Şehid Çil) bu mezarların en tanınmışlarıdır. Ayrıca buradan şehre akıtılan birde su tünel vardır. Maya mağaralarının bulunduğu dağın tepesi düzdür. Mağaralar, peri bacaları, odalar, kale sığıntı ve barınma yerleri ve saire hepsi bu dağın orta kısmında, kayaların dibinde ve ortasındadır. Kale kayaları dağın orta bir yerinde kayalara oyulmuştur. Güneye bakan pencereleri vardır. Bazı odaların kapısı ve pencerelerinin önünde balkon gibi bir kısım vardır. Mağaraların gerisinde başka yerlere çıkan tünellerin olduğu söylenmektedir. Bu tünelin Zir Köyün (Batibeyli), birinin Toklucak köyüne, birininde kalenin içine açıldığı. Bu gizli yoliardis birine on beş yıl önce Toklucak Köyünde rastlanılmıştır.
Toklucak köyünde bulunmaktadır. Toklucak kalesinin etrafında doğal bir yapıya sahip olmasına karşın, girişi ve kalenin içi büyük emekler ve insan gücüyle şekillenmiştir. Kalenin girişi tepenin tam zirvesinde yer alır. Girişte on iki on üç basamak ilerledikten sonra karşımıza çıkan üç kapı şu anda kapalı durumdadır. Bu kapıların birisinin suya gittiği, diğerinin zindanlara öbürünün ise maya mağaraları ile bağlantılı olduğu söylenmektedir.
B) DOĞAL GÜZELLİKLER
Diyadin, kaplıcaları ile tanınan bir ilçedir. Yaz aylarında çevre ilçe ve illerden gelenler kaplıcalarda bir canlılık yaşanır. Kaplıcalarda Belediyeye ait tesisler olduğu gibi özel barınma yerleri de vardır: Aynıca yaz aylarında çadırlarda barınak olarak kullanılmaktadır. Köprü, Davut, Yılanlı ve Tazekent adıyla anılan kaplıcalar İlçenin güneyinde bulunmaktadır. Halk yörede kaplıcalara çermik demektedir,
a) Yılanlı Çermiği Kaplıcaların merkezindedir. Öteki çermiklere göre daha şifalıdır. Hemen Murat nehrin kıyısındadır. Suyu alttan kaynar ve serindir. Sıcaklığı 37 dereceyi geçmez. Yıllar önce su kaynağında yılan görüldüğü için adına "Yılanlı denmiştir. Suyun yapısında Kalsiyum, Bikarbonat, Sülfür, Karbondioksit, Kükürt vb. vardır. Kaplıca suyu romatizmaya, cilt hastalıklarına, sinir ve kadın hastalıklarına iyi gelmektedir.
b) Davut Çermiği Yılanlı çermiğinin kuzeydoğusuna düşer. Davut köyünden gelen çeşme suyunun üzerinde olduğu için adına Davut çermiği denilmiştir. Diyadin'in en çok rağbet gören çermiğidir. Özellikle yaz aylarında çevre illerden gelen yerli turistlerin burada konaklamalar sonucu, çermik en kalabalık günlerini yaşar. Davut çermiği dışardan gelen bütün konuklarını misafir edecek tesislere sahiptir. Bu tesislerin yanı sıra çadırlarda büyük rağbet görmektedir.
Davut çermiğinin suyu kükürtlü olup bol minerallidir. Sıcaklığı 35 60 derece arasındadır. Kapalı ve sulu yaralara, mide hastalıklarına romatizmaya şifa verir. Romatizmalı kişiler burada bulunan çamuru vücutlarına sürüp güneşte kuruttuktan sonra yıkandıklarında çermik suyunun daha etkili olduğu ve daha çok şifa verdiği görülür.
c) Köprü Çermiği Yılanlı çermiğinin 500 metre kuzeybatısındadır. Suyu birkaç yerden çıkmaktadır. Sudan kireç ve kükürt bol miktarda çıktığından toprak üzerinde çıktığı yerlerde kireçler taşlaşmış, traverten ve tepecikler oluşmuştur. Bu çermiğin su sıcaklığı diğerlerine göre (Yılanlı ve Davut çermiğine göre) daha fazladır. Suyun çıktığı yerden 10 15 metre ilerde havuzlar yapılmıştır. Havuzların etrafı çevrili olup üzeri açıktır. Havuzlardan birine bayanlar, diğerine erkekler gider. Ayrıca çermiği ailece kullanmak isteyenler için ise kiraya (saat olarak) verilen iki tane özel havuzu vardır. Sonuç olarak kaplıcalar ilçemizin ekonomisine büyük katkıda bulunmaktadır.
Köprü çermiğinin hemen yanı başındadır. Çermiğin adi da buradan gelmektedir. Murat nehri, önünde bulunan bu kayanın altını delip akmaya devam etmiştir. Bu kaya delinmiş olmasaydı, orada çok büyük bir göl meydana gelirdi. Bu oluşan tabi köprü sayesinde nehrin iki tarafına ulaşım sağlanmaktadır. Köprünün yüksekliği 40 metre, eni 30 metredir. Köprü kayadan oluştuğu için yıkılma tehlikesi hemen hemen yok gibidir. Heybetli bir görünüşü vardır, Evliya Çelebi, Seyahatnamesinde burayı ’’ Gemab Ibretnüma" diye adlandırmıştır.
Aladağ'ın bir uzantısıdır. Diyadin ilçesinin güneydoğusunda bulunur. 3533 metre yüksekliğindedir. Yakın bir Jeolojik zamanda sönmüş, taze volkanik dağlardandır. Volkanik koni şeklindedir. Büyük ve derin bir krateri vardır.
IV. Murat Kanyonu Murat Nehrinin kaynağından başlayarak Taşlıçay ilçesine kadar devam eder. Çok eski arda Suların aşındırmasıyla oluşmuş olan kanyon tam anlamıyla bir doğa harikasıdır, Murat nehrini her iki yönde kuşatma altına alan kanyonların yüksekliği yer yer 60 metreyi bulmaktadır. ilçemiz merkezindeki okulların genellikle piknik yeri olarak tercih ettiği yerlerin başında Murat kanyonu gelmektedir.
Diyadin ilçesinin doğusuna düşer. İlçeye uzaklığı 7 kilometredir. İsmini yanı başında bulunan Yıldırım Köyünden almıştır. Yüksek ve heybetli görünüşü ile her ne kadar ulaşılmaz görünse de tarihte kale olarak insanlara ev sahipliği yapmıştır. Etrafı tamamen doğal olan Yıldırım Köyü kalesinin üst tarafında geçmişin izini taşıyan eski yerleşim yerleri ve kalıntılar bulunmaktadır. Kaleye sadece bir tek yönden geçiş olduğu için burası genellikle savunmaya yönelik kullanılmıştır.
Hacıhalit köyünün güneyinde yer alır. Göl oluşum itibarı ile doğal bir baraj golü görünümündedir. Gölün büyüklüğü yaklaşık olarak 10000 m2 dir. Göl açık havza özelliğine sahip olduğundan dolayı köy halkı tarafından sulama amaçlı da kullanılmaktadır. Göl içerisinde bulunan Aynalı Sazan balığı ile balık avlama hobisi olanlar için vazgeçilmez bir mekân haline gelmiştir. Göl özel mülkiyet olduğundan dolayı balık avlamak için buraya gidenler genellikle sahibinden izin almak durumundadır. Gölün etrafındaki rengarenk çiçekler ve yeşilliklerle bütünleşen göl, bu İnsanlara sanki cennetten bir görünüm sumaktadır. Kış aylarında ise beyaz yorganını üstüne çekerek dinlenmeye çekilir.
|